Marjan Slob, Denker des Vaderlands / filosofiepodium (Serie)

De eretitel Denker des Vaderlands is een initiatief van Stichting Maand van de Filosofie en wordt sinds 2011 elke twee jaar verleend aan een gerenommeerd denker. De Denker bezit de kwaliteit om vanuit een weldoordachte positie de actualiteit te verdiepen en het nieuws in een groter verband te plaatsen. De Denker maakt de filosofie ook aantrekkelijk voor een breed publiek.

De feestelijke huldiging van de nieuwe Denker vindt om het jaar plaats tijdens de Maand van de Filosofie.  In 2023 was dat op 7 april tijdens de Nacht van de Filosofie Amsterdam. 

Marjan Slob werd toen benoemd tot de nieuwe Denker des Vaderlands. Zij voert die titel van april 2023 tot april 2025. Haar taak zal zij invullen onder het motto: ‘ruimdenken’. 

Ruimdenken Het programma van Marjan Slob stelt het begrip ‘ruimte’ centraal, en werkt dat op drie dimensies uit. 

1.​Politiek Ruimte maken voor meerstemmigheid. Openheid van geest. Je begrip oprekken, zodat ook waarden en ervaringen van anderen in je denkruimte gaan passen. 

2. ​Fysiek Ruimtelijke krapte maakt dat er letterlijk niet genoeg ruimte is om ieders wensen te realiseren. Zo zitten landbouw, natuur, en woonwensen elkaar flink in de weg. Welke waarden botsen hier? Wat te denken, wat te doen?

3.​Spiritueel Dankzij je voorstellingsvermogen kun je geestelijke ruimtes verkennen. Deze typisch menselijke kwaliteit maakt bezielend dromen mogelijk. Maar droom niet weg. Durf ook op aarde te landen. Heb de grond onder je voeten lief. Zie je sterfelijkheid onder ogen. 

Marjan Slob (Giessenburg, 1964) werkt al meer dan twintig jaar als zelfstandig filosoof, spreker en essayist. Zij ziet het als haar missie om inzicht en begrip te verruimen, zonder daarbij contact met de realiteit te verliezen. Die mentaliteit spreekt uit haar columns en essays voor de Volkskrant, Filosofie Magazine, en tal van andere media, en voedt het werk dat ze al jaren achter de schermen doet. Zo heeft ze organisaties als de staf Deltacommissaris, de Onderzoeksraad voor Veiligheid, het Rathenau Instituut, het Centrum voor Ethiek en Gezondheid, de Raad voor Dierenaangelegenheden en het Planbureau voor de Leefomgeving geholpen om wetenschappelijke en filosofische inzichten helder te verbinden met de maatschappij. 

Marjan heeft ook vrij werk geschreven. In 2017 won ‘Hersenbeest’ (2016) de Socratesbeker voor het beste Nederlandstalige publieks-filosofieboek, en in 2022 kreeg ‘De lege hemel’ (2020) de tweejaarlijkse J. Greshoff-prijs voor (literair) essay. Haar laatste boek, ‘Door de bomen het huis’ (2022), is wel een proeve van filosofische journalistiek genoemd. 

Eerdere boeken van Slob zijn:

● Mensenrechten in beweging: privacy, klimaatverandering en de internationale rechtsorde(samen met Esmée Schilte) uit 2014. 

● Foute fantasieën: kleine filosofie van de ontvankelijkheid uit 2007 (herzien in 2017).

● Een ander ik: technologisch ingrijpen in de persoonlijkheid uit 2004.

Jannetje Koelewijn schreef ‘Ruimte maken voor het andere: het denken van Marjan Slob’ en op de Flap staat de volgende tekst: 

‘Maak je belevingswereld groter, ruimer,’ zegt Denker des Vaderlands Marjan Slob, ‘en je ziet dat er eigenlijk geen verschil is tussen jou en de ander, tussen mensen en andere wezens. Er is alleen een web, een weefsel waar je deel van uitmaakt.’ 

‘Ruim denken’ is haar thema: al denkend vanuit de plek waar je staat ruimte scheppen voor andere waarden en ervaringen dan alleen die van jezelf. Wees open, zo open als je aankunt. Luister. Kijk. 

‘De realiteit kunnen zien en aanvaarden, daar gaat mijn filosofie over. Dat houdt in dat je ook pijn kunt voelen. Van jezelf, van andere mensen, van andere wezens.’ In drie gesprekken, waarvan dit boekje verslag doet, vertelt Marjan Slob hoe haar denken zich sinds haar jonge jaren ontwikkeld heeft.

Jannetje Koelewijn is journalist en werkt bij NRC. In januari 2024 was zij te gast in De Alkenaer.

De Denkers des Vaderlands tot nu toe: Hans Achterhuis (2011-2013), René Gude (2013-2015), Marli Huijer (2015-2017), René ten Bos (2017-2019), Daan Roovers (2019-2021), Paul van Tongeren (2021-2023)

Tickets Marjan Slob